ปราสาทตาเมือนธม

ประวัติความเป็นมาของปราสาทตาเมือนธม

ปราสาทตาเมือนธม เป็นปราสาทหินขนาดใหญ่ ตั้งอยู่ที่บ้านหนองคันนาสามัคคี ตำบลตาเมียง อำเภอพนมดงรัก จังหวัดสุรินทร์ ประเทศไทย ตั้งอยู่บนแนวทิวเขาพนมดงรัก ซึ่งเป็นพรหมแดนธรรมชาติระหว่างประเทศไทยและประเทศกัมพูชา ปราสาทแห่งนี้สร้างขึ้นในสมัยอาณาจักรขอม ราวปลายพุทธศตวรรษที่ 16 ศิลปะแบบบาปวน

ปราสาทตาเมือนธม ประกอบด้วยปราสาทประธานขนาดใหญ่ ปราสาทบริวาร 2 หลัง บรรณาลัย 2 หลัง และอาคารอื่นๆ อีกมากมาย ปราสาทประธานเป็นปราสาทขนาดใหญ่ที่สุดในกลุ่ม ตั้งอยู่บนเนินเขา สร้างขึ้นคร่อมโขดหินธรรมชาติที่ศักดิ์สิทธิ์ในรูปของสยัมภูศิวลึงค์ และเป็นที่สำหรับประกอบพิธีกรรม

มีความสำคัญทางประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมเป็นอย่างมาก เนื่องจากเป็นศูนย์กลางของชุมชนโบราณในบริเวณนี้ ปราสาทแห่งนี้เป็นหลักฐานทางโบราณคดีที่สำคัญที่แสดงให้เห็นถึงความสัมพันธ์ระหว่างอาณาจักรขอมกับอาณาจักรไทยในอดีต

ประวัติการก่อสร้างปราสาทตาเมือนธม

ปราสาทตาเมือนธม สร้างขึ้นในสมัยพระเจ้าอุทัยทิตยวรมันที่ 2 (ครองราชย์ราว พ.ศ. 1521-1552) กษัตริย์แห่งอาณาจักรขอม หลักฐานที่สนับสนุนข้อสันนิษฐานนี้ ได้แก่ จารึกปราสาทตาเมือนธม 1 เขียนอยู่บนพื้นหินธรรมชาติภายในลานปราสาทด้วยอักษรปัลลวะ ภาษาสันสกฤต กำหนดอายุได้ประมาณพุทธศตวรรษที่ 12 ถึงต้นพุทธศตวรรษที่ 13 เนื้อความเกี่ยวข้องกับความเชื่อในศาสนาพราหมณ์และการบูชาให้พระศิวะ ทำให้เชื่อได้ว่าตั้งแต่ระยะเวลานั้นพื้นที่แห่งนี้คงถูกใช้เป็นเทวสถานของพระศิวะแล้ว

ลักษณะสถาปัตยกรรมปราสาทตาเมือนธม

ปราสาทตาเมือนธม เป็นปราสาทหินขนาดใหญ่ สร้างขึ้นด้วยหินทรายและศิลาแลง ปราสาทประธานมีลักษณะเป็นปราสาทจตุรมุขย่อมุม มีซุ้มประตูทั้งสี่ทิศ หน้าบันแกะสลักเป็นรูปพระนารายณ์ทรงครุฑ

ปราสาทบริวารทั้ง 2 หลัง ตั้งอยู่ทางด้านทิศเหนือและทิศใต้ของปราสาทประธาน ปราสาทบริวารทิศเหนือเป็นปราสาทขนาดเล็ก ตั้งอยู่บนฐานรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัส ปราสาทบริวารทิศใต้เป็นปราสาทขนาดใหญ่ ตั้งอยู่บนฐานรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัสย่อมุม
บรรณาลัยทั้ง 2 หลัง ตั้งอยู่ทางด้านทิศตะวันออกและทิศตะวันตกของปราสาทประธาน บรรณาลัยเป็นอาคารรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า หลังคาทรงจั่ว

อาคารอื่นๆ ที่อยู่ในกลุ่มปราสาทตาเมือนธม ได้แก่ สระน้ำ คูน้ำ และกำแพงล้อมรอบ

ความสำคัญทางประวัติศาสตร์และวัฒนธรรม

ปราสาทตาเมือนธม มีความสำคัญทางประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมเป็นอย่างมาก เนื่องจากเป็นศูนย์กลางของชุมชนโบราณในบริเวณนี้ ปราสาทแห่งนี้เป็นหลักฐานทางโบราณคดีที่สำคัญที่แสดงให้เห็นถึงความสัมพันธ์ระหว่างอาณาจักรขอมกับอาณาจักรไทยในอดีต

ได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นโบราณสถานสำคัญของชาติ ตามพระราชบัญญัติโบราณสถาน โบราณวัตถุ และศิลปวัตถุ พ.ศ. 2504 เมื่อปี พ.ศ. 2523 กรมศิลปากรได้ดำเนินการบูรณะปราสาทตาเมือนธม เมื่อปี พ.ศ. 2533-2534 เพื่อให้ปราสาทแห่งนี้มีความสมบูรณ์และคงไว้ซึ่งคุณค่าทางประวัติศาสตร์และวัฒนธรรม

การขึ้นทะเบียนเป็นโบราณสถาน
โบราณสถาน
สถานที่สำคัญของชาติ
บัญญัติโบราณสถาน
โบราณวัตถุ
ศิลปะวัตถุ
กรมศิลปากร
รูปภาพโบราณสถาน
ภาพถ่ายโบราณสถาน
เมืองเก่าเมืองแกลง
ประวัติศาสตร์
ความสำคัญทางประวัติศาสตร์และวัฒนธรรม
บ้านหนองคันนาสามัคคี
ตำบลตาเมียง
อำเภอพนมดงรัก
จังหวัดสุรินทร์
ประเทศไทย
โบราณสถานในไทย
โบราณสถานในประเทศไทย
ปราสาทตาเมืองธม
ปราสาทหิน
ปราสาท
หินศิลา
ศิลา
ปราสาทหินขนาดใหญ่